CHỮ NÔM альбо былы в’етнамскі сцэнар і яго мінулыя ўклады ў в'етнамскую літаратуру - раздзел 1

Колькасць праглядаў: 1486

Нгуён Хёк-Хам^*

    Chữ Nôm (Chữ "сцэнар" і nôm / nam "поўдзень, в'етнамскі") - назва, якое даецца в'етнамцам адной з дзвюх былых сістэм напісання, створанай мадыфікацыяй кітайскіх іерогліфаў. Яе называлі так, у адрозненне ад Chữ Hán ці кітайскага пісьменства Хань¹ і да Chữ Nho альбо па сцэнарыі в'етнамскіх вучоных-канфуцыяністаў. У апошняй канатацыі гэта азначае дэматычны or вульгарны сцэнар in традыцыйны В'етнам.²

Сцэнарый Нараджэнне Нома^**

   Дата яго вынаходства пакуль не ўстаноўлена па-за спрэчкамі. У адпаведнасці з Ngô Thì Nhậm 吴 時 任 (1726-1780) "З Туіна найбольш выкарыстоўвалася наша нацыянальная мова».³ Туен было Нгуйễп Туен 阮 詮, вучоны, які жыў у канцы XIII ст., пад Trần дынастыя. «Ён атрымаў доктарскую ступень пры праўленні Імператара Trầн Таі Тон 陳 太 宗 (1225-1257). Восенню 1282 г., займаючы пасаду міністра юстыцыі, яго даручыў імператар Trầн Нян Тон 陳 仁 宗 напісаць паведамленне кракадзілу, які прыйшоў у Чырвоную раку. Імператар дазволіў яму змяніць прозвішча Нгуйễn 阮 у Ган 韓, таму што падобны інцыдэнт раней адбываўся ў Кітаі з паэтам-даследчыкам Хан Ю 韓 愈 (768-824). Анекдот быў звязаны ў Khâm định Việцử Тонг-Гіям Сươнг мục 欽 定 越 史 通 鑑 綱 目, б.7 с.26а⁴ паводле якога, Hàn Thyyên была ўмела пісаць Шы-фуі шмат хто ўзяў мадэль пасля яго.⁵

    Зыходзячы з гэтых фактаў, Hàn Thyyên вынаходнікам было прызнана Chữ Nôm. Такое меркаванне было P. Пэліёт⁶ і H. Масперо. Апошні, хто падзяліўся P. Пэліётпогляды, таксама згадваецца стэла, выяўленая ў Hộ Танơn, Нінь Бінь правінцыя, Паўночны В'етнам.⁷ На гэтай стэле быў надпіс з 1343 года і на якім можна было прачытаць дваццаць назваў в'етнамскай вёскі і хутара ў Chữ Nôm.

    Вышэйпаказаная гіпотэза не была прынята без рэзерву іншымі навукоўцамі. Нгуйễп ван Тố меркавалі, што Chữ nôm верагодна, існаваў яшчэ ў канцы восьмага стагоддзя, калі тытул гэтага кс Bố Кай Рạя Vương 布 蓋 大 王 (Бацька і маці народа) быў дадзены яго пераемнікам і яго падданым Пхонг Хưng, які ў 791 г. зрынуў тагачаснага кітайскага губернатара і захапіў а Пратэктарат Аннама.⁸ Такое было і меркаванне кс Dươнг Quảg Hàm у яго Кароткая гісторыя в'етнамскай літаратуры.⁹

    Трэцюю гіпотэзу высунуў яшчэ ў 1932 годзе іншы в'етнамскі навуковец, Со Куэнг, які паспрабаваў даказаць гэта Chữ Nôm датуецца с Шы-хсі 士 燮 (187-226 н.э..). Яго аргументы ў асноўным абапіраліся на заяву в'етнамскага канфуцыяніста пры праўленні імператара Tự-Рức, вядомы пад імем Нгуйễn văn Сан 阮 文 珊 і псеўданімам Ван-Рая вư-сĩ 文 多 居 士. У сваёй кнізе пад назвай Ðạі-Нам Куốц-нгữ 大 南 國 語, гэты навуковец заявіў, што Шых Ван , быў першым, хто паспрабаваў перакласці кітайскую класіку на в'етнамскую мову, выкарыстоўваючы кітайскія іерогліфы ў якасці фанетычных сімвалаў для транскрыпцыі родных слоў В'етнама. Сярод складанасцей, з якімі нібыта сутыкаюцца Шы-ся У сваіх спробах ён прывёў два прыклады: суі чыу 雎 鳩(качак) І ян táo 羊 桃(карамбола або вярба персіка), якому ён не ведаў, што гэта за птушка і які фрукт можа адпавядаць па-в'етнамску. SАб Cuồng падпісаліся на Ван-Рая вư-sĩ меркавання, хоць ён шкадаваў, што гэты аўтар не даў ніякіх спасылак на яго заяву. У падтрымку ён выказаў наступныя аргументы:

1) У той час Шы-ся, калі першыя в'етнамцы зрабілі кітайскія даследаванні, яны маглі зразумець толькі праз в'етнамскую мову, і іх настаўнікі ў Кітаі павінны былі выкарыстоўваць такія кітайскія сімвалы, якія валодаюць гукамі, падобнымі на в'етнамскія словы, каб навучыць в'етнамцаў чытаць некаторыя кітайскія сімвалы. З іншага боку, паколькі кітайскія гукі і сімвалы не змаглі перапісаць усе родныя в'етнамскія словы, то тагачасныя в'етнамскія студэнты павінны былі паспрабаваць запоўніць вакантныя месцы, аб'яднаўшы розныя кампаненты кітайскіх іерогліфаў для фарміравання новых сімвалаў на аснове такіх прынцыпаў. кітайскага пісьменства як Сяа Шэн, хіа чые, і ху-я. Менавіта так Chữ Nôm верагодна, быў прыдуманы.

2) далей, Шы-ся быў родам з Куанг-Сінь 廣 信, дзе, згодна з Лінг вай таі 嶺 外 代 答, Па Чу чу Фэй 嶺 外 代 答Пад Sung , там існаваў з самых аддаленых часоў, мясцовы сцэнар, вельмі падобны на в'етнамскі chữ Nôm. Для асобнікаў, ([1] = невялікі) і ([2] = ціхі).

[1]:      [2]: 

3) Два в'етнамцы 布 Bố, бацька і 蓋 Каі, маці, як сустракаецца ў пасмяротным назве Bố-Кай РạIVương адораны Пхонг-Нưng гістарычна былі самымі раннімі доказамі выкарыстання chữ Nôm у восьмым стагоддзі. Пазней пад Ðinh, Ðại Сồ Việt, афіцыйная назва тагачаснага В'етнама ўключала таксама номскі характар 瞿 Cồ, пад Trần было вельмі распаўсюджанае выкарыстанне Chữ Nôm як сведчыць практыка тагачаснага міністра судовых пастаноў Хан Хіển , які выкарыстоўваў для анатацыі каралеўскіх дэкрэтаў Chữ nôm, каб яны лепш зразумелі людзей.¹⁰

    Усе меркаванні, як толькі выкладзена вышэй, маюць добрыя моманты. Аднак кожны чалавек мае дастаткова аўтарытэтны характар, каб прыняць дату вынаходства Chữ nôm як канчатковую.

    На самай справе, Chữ NômДалёка ад таго, каб індывід часам быў распрацаваны ў гісторыі В'етнама, варта разглядаць як твор шматтысячнай цярплівай і незразумелай распрацоўкі. Такая самая разумная выснова, якую большасць навукоўцаў прыйшла зусім нядаўна, займаючыся даследаваннямі Chữ Nôm.

   Як было вызначана раней, Chữ Nôm па сутнасці складалася з в'етнамскай адаптацыі запазычаных кітайскіх іерогліфаў. Адпаведна, яго вынаходніцтва атрымалася рэалізаваць толькі на этапе, калі веды кітайскіх іерогліфаў былі дастаткова шырока распаўсюджаны ў В'етнаме.

    Першымі в'етнамцамі, якія загадалі карыстацца кітайскімі сімваламі, былі некалькі ня згінізаваных інтэлектуалаў. Так было і ў выпадку Лы-Ціến 李 進, Лі Сầm 李 琴, Trươнг Трọng 張 重 (другое стагоддзе нашай эры). Пазней некаторыя з гэтых інтэлектуалаў прыйшлі па-кітайску ствараць паэзіі і празаічныя вершы па кітайскіх мадэлях. Так было і ў выпадку Пхунг Рай Тры 馮 戴 知 чыя паэтычная кампазіцыя была ўсхвалена кітайскім імператарам Као Цу of Тан (618-626), Khươнг Công Phụ 姜 公 輔 празаічны верш пра якога яшчэ можна сустрэць у кітайскіх альманахах.¹¹

    У перыяд з хан на Тан некаторыя Chữ Nôm Можа быць распрацаваны ўзоры для абазначэння некаторых родных слоў, асабліва назваў месцаў, асоб і афіцыйных назваў у В'етнаме. Дагэтуль засталіся толькі некалькі рэшткаў гэтых спробаў.

    Такія ёсць 布 Bố і 蓋 Каі транскрыпваны двума кітайскімі персанажамі, чые в'етнамскія чытанні падобныя на гукі двух адпаведных в'етнамскіх слоў.

   З дзясятага па трынаццатае стагоддзе, хоць віетнамцы атрымалі сваю нацыянальную незалежнасць ад Кітая, кітайскі сцэнар заўсёды карыстаўся эксклюзіўным прывілеем, узмоцненым сістэмай экзаменаў на дзяржаўную службу, узорнай пасля кітайскай сістэмы.¹² Па гэтай прычыне в'етнамскія інтэлектуалы працягвалі выказваць свае думкі і пачуцці кітайскімі іерогліфамі. Кітайскімі літарамі былі напісаны не толькі паэзіі, празаэтрыі і гістарычныя запісы, але і каралеўскія ўказы, памятныя знакі каралёў, законы і правілы і г.д. Аднак усе гэтыя в'етнамскія творы на кітайскім пісьме маглі быць не такімі ж, як у першых згаданых вышэй в'етнамскіх інтэлектуалаў. Форма была кітайская, але рэчыва было в'етнамскім. У іншым плане розныя жанры кітайскай літаратуры, у якіх спрабавалі свае сілы в'етнамскія пісьменнікі, былі канчатковым набыткам будучай в'етнамскай літаратуры ў Chữ Ном. Наколькі Ном сцэнарый Асабліва непакоіць афіцыйнае выкарыстанне двух Ном знакі 蓋 Bố і 蓋 Каі канцы VIII ст Ном характар Cồ у Х стагоддзі справядлівыя прыкметы таго, што некаторыя ўзоры Chữ Ном былі распрацаваны в'етнамцамі не пазней з восьмага па дзесяты стагоддзі.

   Акрамя такіх сімвалаў нём, як Bố, Каі, Cồ, іншыя маглі быць створаны прыблізна ў тыя ж перыяды як фанетычным, так і семантычным выкарыстаннем кітайскіх іерогліфаў. Напрыклад, родныя словы В'етнама một (1), А таксама ta (Я Мы) адпаведна перапісваюцца кітайскімі сімваламі і з іх фанетычным чытаннем. Родныя словы в'етнамскіх, cай, cấy, ruộng, bếp адпаведна транскрыбуюцца кітайскімі іерогліфамі 耕, 稼, 田, 灶 і з іх сэнсавым прачытаннем.¹³ Што тычыцца такіх іншых больш вытанчаных мадэляў Chữ Ном як тыя, прыдуманыя на аснове прынцыпаў кітайскага пісьменства ху-я і ся-шэняны павінны быць вынайдзены толькі пазней, верагодна, пасля таго, як кітайска-в'етнамцы прынялі канчатковую форму.¹⁴

    Абагульніць, Chữ Nôm не была вынайдзена на працягу ночы, каб быць перададзены ў распараджэнне Hàn Thyyên для напісання паэзіі і празаічнай паэзіі, але працэс яе фарміравання павінен быў цягнуцца на працягу многіх стагоддзяў, пачынаючы не пазней з восьмага стагоддзя, перш чым дасягнуць пэўнай ступені завяршэння Голыя . Пазней яго карыстальнікі паслядоўна ўдасканальваліся з Ле, К Nguyễn перш чым дасягнуць адноснай пэўнасці ў такіх папулярных доўгіх апавядальных вершах, як Кім Ван Кіу 金 雲 翹 і Lục Vâ Tiên 蓼 雲 仙 і г.д ...

... працягнуць у раздзеле 2 ...

Убачыць больш:
◊  CHỮ NÔM альбо былы в’етнамскі сцэнар і яго мінулыя ўклады ў в'етнамскую літаратуру - раздзел 2.
◊  CHỮ NÔM альбо былы в’етнамскі сцэнар і яго мінулыя ўклады ў в'етнамскую літаратуру - раздзел 3.

Заўвага:
¹  Việt Hán Từ Ðiển Tối Tan 越 漢 辭 典 最 新, Nhà sách Chin Hoa, Saigon 1961, стар 549: Nôm = 喃 字{意 印 < 南 國 的 字 >}. 
²  В'етнам Tự Ðiển, Hội Khai-Trí Tiến-ứức Khởi-Thảo, Saigon Hanoi, Văn Mới 1954. 370: Nôm = Tiếng nói thông thường của dân Việt Nam đối với chữ Nho. 
³  Нго Тхі Нхам 吳 時 任, Hải Ðông chí lược " 海 東 誌 略 ». 
⁴ Нгуен Рмн Хоа, Chữ Nôm, Дэматычная сістэма пісьменства ў В'етнаме, часопіс Амерыканскага ўсходняга таварыства. Том 79, № 4, кастрычнік 1959. стар 271. 
⁵  阮 詮 海陽 青 林人善 為 詩賦 人 效 之後 為 國 音 詩 曰 韓 律 者 以此 [Нгуен Туен з акругі Тхань Лам, правінцыя Хай Дуонг, быў добры ў паэзіі, шмат хто пераймаў, а потым напісаў нацыянальную паэму.] ( 欽 定 越 史 通鑑 綱目). 
⁶  П. Пэліёт, "Première étude sur les крыніцы Annamites de l'histoire d'Annam" BEFO t. IV, старонка 621, нататка. 
⁷  Х. Маспера, "Etudes sur la phonétique historique de la langue Annamite. Les paracials"BEFO, г. зн. XII, № 1, старонка 7, заўвага 1. 
⁸  Nguyễn Văn Tố "Phan Kế Bính Việt Hán Văn Khảo, Etudes sur la littérature Sino-Annamite 2 правіць». (Ханой, Editions du Trung-Bắc Tân Văn, 1930 г. у 8, 175 с.) BEFO, г. зн. XXX, 1930, № 1–2 Яўвэр-Джуін, С. 141–146. 
⁹  Данг Кун Хам, Віет Нам-Вэн-Хек Сю-Ю, у lần thứ bảy, Bộ Quốc Gia Giáo Dục, Saigon 1960, старонка 101. 
¹⁰  Sở Cuồng, "Chữ nôm với chữ Quốc Ngữ" Нам Фонг, № 172, Май 1932, стар. 495-498. 
¹¹  Нгуен Ронг Чы, Việt Nam Cổ Văn Học Sử, Hàn Thuyên, Ханой, 1942, с. 87–91. 
¹²  Самая ранняя сесія экзамену на дзяржаўную службу ў В'етнаме адбылася ў 1075 г. пад Ле Нона Тона (1072-1127). Глядзіце Trần Trọng Kim, В'етнам Sử Lược, у lần thứ Nhất Trung Bắc Tân Văn, Ханой 1920, стар 81. 
¹³  Нгуен Куанг Хё, Ван Ван Кін, Tự-Ðiển Chữ Nôm, Trung Tâm Học Liệu, Сайгон 1971. 
¹⁴  Х. Маспера, "Le dialecte de Tch'ang Ngan”, BEFO, 1920. Мінея Тору, 三 根 谷 徹, 越南 漢字 音 の 研究 [Nghiên cứu âm đọc chữ Hán ở Việt Nam], 東洋 文庫, 昭和 47 年 3 месяц 25日.

Заўвага:
* Нгуён Хёк Хам (23, Ханой - ), прозвішчы Lãng Xuyên і Lãng Hồ, прафесар Emeritus, мае ліцэнзію ès-Lettres (Сарбона, Францыя, 1934 г.) і ліцэнзіі en Droit (Юрыдычны факультэт, Парыж, 1934 г.), выкладаецца ў Джыа-Лонг, Тэнг-Лонг, Ван-Ланг, Хоай-Дук (прыватныя гімназіі) і Чу Вэн-Ан (дзяржаўная сярэдняя школа) у Ханой (1937-1946), выкладаў у Ганоскім універсітэце, факультэт літар (1952-1954), і Пэтрус Кэ і Чу Ван-Ан (дзяржаўныя гімназіі) у Сайгоне, прафесар універсітэта Сайгона, факультэта літар і педагагічнага факультэта (1954-1967), быў запрошаным прафесарам Такійскага універсітэта замежных даследаванняў (1967-1973), які выконвае абавязкі даследчага семінара на семінары Ostasiatisches, Франкфурт (1966-1967) і ў якасці выконваючага абавязкі дырэктара Інстытута гістарычных даследаванняў; Дырэктар па пытаннях культуры; Генеральны сакратар Нацыянальнай камісіі В'етнама пры ЮНЕСКА; Дырэктар нацыянальных архіваў і бібліятэк узнагароджаны медалём адукацыі і культуры Міністэрствам адукацыі В'етнама, уваходзіў у Кансультатыўны савет Паўднёва-Усходняй Азіі, Міжнародны квартал, Універсітэт Паўднёвага Ілінойса (ССО) у Карбондейле (1969-1974), паслядоўна навуковым супрацоўнікам Цэнтра даследаванняў Паўднёвай і Паўднёва-Усходняй Азіі і Цэнтра даследаванняў Паўднёва-Усходняй Азіі пры Каліфарнійскім універсітэце ў Берклі (1982-1991), быў членам МСА (Незалежныя навукоўцы Азіі, некамерцыйная, беспартыйная, прафесійная арганізацыя), Берклі, штат Каліфорнія, ЗША (1982-2000), і член Савета дарадцаў Інстытута даследаванняў В'етнама, Сад Гроў, штат Каліфорнія (1982-сёння).

** Загаловак раздзелаў, паўтлусты тэкст і выявы сепіі быў усталяваны Бан Ту Чт - thanhdiavietnamhoc.com
◊ Крыніца: Інстытут даследаванняў кітайска-нам.

БАН ТУ THƯ
03 / 2020